Aganta Burina Burinata - Halikarnas Balıkçısı

AGANTA BURİNA BURİNATA
HALİKARNAS BALIKÇISI
(Cevat Şakir KABAAĞAÇLI)

Bilgi Yayınevi

Ağustos 2003, 11. Baskı
İlk Baskı: Mayıs 1945

208 Sayfa

AFD:

   Aganta Burina Burinata nam-ı değer Halikarnas Balıkçısı'nın okuduğum ilk kitabı oldu. İlk başta yazarımızdan kısaca bahsetmek lazım. Soyu II.Abdülhamit sadrazamı Cevat Şakir Paşa'ya dayanan Cevat Şakir Kabaağaçlı yazdığı bir öyküsünden dolayı kalebentlikle  (kale sınırlarının içerisinden çıkmama cezası) Bodrum'a sürgüne gönderilir.  Bu sürgünle, ömrünün 25 yılını geçireceği Bodrum'a aşık olur. Bu yüzden mahlas olarak da Bodrum'un antik çağdaki adı Halikarnas'ı seçer. 

     Aganta Burina Burinata'nın anlamı denize açılırken kullanılan bir söz olan "serenlerin üstündeki üst ve alt yelkenleri tut" demekmiş. Bu kitaba da en çok bu isim yakışırmış zaten. 

     Kitabımız Bodrum'da doğan Mahmut'un hikayesini anlatıyor. Tüm ailesi denizci olan Mahmut doğal olarak denizci olmak istemektedir. İçinde karşı konulmaz bir deniz sevdası vardır. Fakat kaptan olan babası denizciliğin öyle dışarıdan görüldüğü gibi güllük gülistanlık olmadığını en acı şekilde öğrenmiştir. Mahmut'tan istediği tek şey ise, onun denizden uzak durmasıdır. Çünkü deniz hırçındır, deniz insanı aç, çıplak, yoksul bırakır... Babasının denizden uzak dursun diye çırak olarak yolladığı eskici de bile deniz sevdasıyla yanıp tutuşmaktadır. Günlerden bir gün babasının tüm ısrarlarına rağmen bir denizci oluverir Mahmut. Deniz sevdası başkadır ama geçim sevdası daha da başka, deniz babasının dediği gibi Mahmut'u aç, çıplak ve yoksul bırakmıştır. Denizde gemiden gemiye, limandan limana gezmekten bir aile dahi kuramamıştır. Bir gün ayağına bir fırsat gelir, toprak ağasının kızı Ayşe Mahmut'a gönlünü kaptırmıştır. Ayşe'nin babası da bu evliliği onaylamaktadır, yalnız tek şartları artık  denizden uzak durması ve topraklarla ilgilenmesidir. Mahmut zorlanarak da olsa bu teklifi kabul eder. Bence de hikaye tam da burada başlar.

    Mahmut toprak ağası olmuştur, çok sevdiği bir eşi, günün şartlarına göre mükemmel bir hayatı vardır. Fakat ilk sevgilisi denizin yüreğine bıraktığı ateş sönmüş sanılsa da kor halinde durmaktadır. Özlemle denizi anmaktadır. Peki Mahmut'un seçimi ne olacaktır? Ona acıdan başka bir şey vermeyen, asla daha fazlasını da vaat etmeyen ilk göz ağrısı deniz mi yoksa ona huzur ve refah sağlayan eşi Ayşe ve toprakları mı? 

    Halikarnas Balıkçısı'nın okuduğum ilk kitabı olduğunu söylemiştim, kitabı beğendim, diğer kitaplarını da okumak isterim.  Kitaptaki tek sıkıntı benim gibi denizcilikle, denizcilik terimleriyle ilgisi olmayanlar için özellikle ilk bölümlerde oldukça fazla denizcilik teriminin geçmesi. Tabii ki denizcilikle bu kadar iç içe olan bir kitapta bu terimlerin olması gayet normal. Ben okumamı daha da anlamlandırmak için sürekli sözlüğe müracaat ettim. 

      Milli Eğitim Bakanlığı'nın da "100 Temel Eser" arasına aldığı Aganta Burina Burinata hangi yaşta olursak olalım mutlaka okunmalı. Ee o zaman, aganta....

Kitabın Tanıtımından:

   "Balıkçılar, sünger avcıları, dalgıçlar, gemiciler...Halikarnas Balıkçısı'nın hikaye ve romanlarıyla gelen bu tipler, sadece edebiyata ilk kez geldikleri için ilginç değildirler. Balıkçı, denize bağlı olarak, güzelliği, özgürlüğü, başkaldırıyı, insanoğlunun geçmişteki ve gelecekteki arayışlarını kayıplarını, bunalımlarını, korkularını, ışığı kırar gibi kendiliğinden alabildiğine etkin bir anlatımla ortaya koyarak, çağdaş insancıl bakışla eski uygarlıklar arasındaki bağları göstermiştir.

27 Temmuz 2014 tarihinde "Aganta Burina Burinata"ı en uygun fiyatla satan kitap satış siteleri:

KitapStore 9,49 TL
Arkadaş 9,62 TL
Babil 9,75 TL
Pandora 10,27 TL 
OkuOku 10,40 TL
KitapZen 10,40 TL

wikipedia.org

Halikarnas Balıkçısı Hakkında:
    II. Abdülhamit dönemi sadrazamlarından Cevat Paşa'nın kardeşi, tarihçi-yazar-vezir ve sefir Mehmet Şakir Paşa 16/17 Nisan 1890 gecesi bir oğlu oldu. Çocuğa, anasının o gece düşünde Musa Peygamberi görmesi dolayısıyla "Musa", amcasının ve babasının adlarından ötürü "Cevat Şakir" adları verildi.

 Musa Cevat Şakir'in çocukluğu, babasının atandığı Atina/Faleron'da, beş yaşından sonra istanbul/Büyükada'da geçti. Bu yıllarda resim yeteneğiyle dikkati çeken M.C. Şakir, bir yandan özel dersler alırken, bir yandan Büyükada Mahalle Mektebinde okudu. İngilizceyi hayli iyi kavradığı için, hazırlık okumadan Robert Kolej birinci sınıfına alındı. Bu okulu, ilk mezunlarından biri olarak pekiyi dereceyle bitirdi.

  Kendisi, kendini bildi bileli denizci olmak istiyordu. Ama ailesinin ısrarı üzerine İngiltere'nin Oxford Üniversitesine gönderildi. Orada "Yakın Çağlar Tarihi" bölümünde öğrenim gördü. Bu arada, Oxford'un ünlü kitaplığından yararlandı. Yurda dönünce İstanbul'da, çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı, karikatür ve kapak resimleri çizdi.

   Resimli Hafta dergisinin 13 Nisan 1925 günlü sayısında yayımlanan "Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmaya Nasıl Giderler?" başlığı ve "Hüseyin Kenan" imzasıyla yayımlanan yazısı yüzünden üç yıl kalebentlikle Bodrum'a sürüldü. Cezasının son yarısını İstanbul'da geçirdikten sonra yeniden döndüğü Bodrum'da yaklaşık çeyrek yüzyıl kaldı. Bodrum'un Karia çağındaki adından esinlenerek "Halikarnas Balıkçısı" takmaadını kullanır oldu. Bodrum'un gelişmesine ve Anadolu uygarlığının tanınıp tanıtılmasına olağanüstü katkılarda bulundu.

   Çocuklarının ortaöğrenimleri için 1947'de yerleştiği İzmir'de gazetecilik, yazarlık ve turist rehberliği yaptı. 13 Ekim 1973 Cumartesi günü saat 15.10'da İzmir'de öldü ve Bodrum'da, "manevi oğlu" Şadan Gökovalı ile birlikte seçtiği yerde gömüldü.

Halikarnas Balıkçısı Eserleri:

Öykü
Ege Kıyılarından (1939)
Merhaba Akdeniz (1947)
Ege'nin Dibi (1952)
Yaşasın Deniz (1954)
Gülen Ada (1957)
Ege'den (1972)
Gençlik Denizlerinde (1973)
Parmak Damgası (1986)
Dalgıçlar (1991)
Çiçeklerin Düğünü (1991)
Ege'den Denize Bırakılmış Bir Çiçek
Mavi Zamanlar

Roman
Aganta Burina Burinata (1945)
Ötelerin Çocukları (1956)
Uluç Reis (1962)
Turgut Reis (1966)
Deniz Gurbetçileri (1969)
Bulamaç

Otobiyografi
Mavi Sürgün (1961)

Deneme
Anadolu Efsaneleri (1954)
Anadolu Tanrıları (1955)
Anadolu'nun Sesi (1971)
Hey Koca Yurt (1972)
Merhaba Anadolu (1980)
Düşün Yazıları (1981)
Altıncı Kıta Akdeniz (1982)
Sonsuzluk Sessiz Büyür (1983)
Arşipel (1993)

Çocuk Kitabı
Yol Ver Deniz
Denizin Çağrısı
İmbat Serinliği
Nasrettin Hoca
Gündüzünü Kaybeden Kuş
Deniz Gurbetçileri
Define Adası
Tünek Ahmet

İngilizce yazdığı kitaplar
An Outline of the History of Turkey (Türkiye Tarihinin Bir Özeti) Turizm ve Tanıtma Bakanlığına vermiş, yayımlanmamış
The Meditteranean Civilization (Akdeniz Uygarlığı) Dışişleri Bakanlığına vermiş, yayımlanmamış
Ephesus (turistik kılavuz; Türkiye'de ilk)
Halicarnassus (turistik kılavuz)
Asia Minor

Çeviri
Hortlak Rikşav - Rudyard Kipling (1939)
Uykulu Kuytu Menkıbesi - Washington Irving